Άρθρο του μαθητή Αλέξανδου Πέτσιου

 

Έκθεση Παλαιτύπων στη Ζωσιμαία Σχολή

Την Παρασκευή 5 Μαΐου 2023 οργανώθηκε στο Πρότυπο Λύκειο της Ζωσιμαίας Σχολής, σε συνεργασία με το  Εργαστήριο Ερευνών Νεοελληνικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων μία Έκθεση Παλαιτύπων και Σπανίων Βιβλίων που απόκεινται στην Βιβλιοθήκη του Σχολείου μας, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από την Παλαιά Ζωσιμαία Σχολή, της οποίας η Βιβλιοθήκη άρχισε να συγκροτείται μετά την καταστροφή της πόλης των Ιωαννίνων περί το 1829-1830. Παρέστησαν οι μαθητές του Σχολείου, εκπρόσωποι των αρχών και μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας.

Η Ζωσιμαία Σχολή υπήρξε μία από τις πλέον φημισμένες  πνευματικές εστίες κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα και  πνευματική και πολιτιστική της παρακαταθήκη συνεχίζεται και στην εποχή μας. Ας μην διαφεύγει της προσοχής μας ότι οι διδάσκοντες ήταν λόγιοι με εμβέλεια σκέψης και συγγραφική παραγωγή και  ορισμένοι από αυτούς άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στα πνευματικά δρώμενα του Νεότερου Ελληνισμού. Υπήρξαν όχι μόνον διεκπεραιωτές γνώσεων αλλά διανοούμενοι με δικά τους συγγράμματα, τα οποία διδασκόταν και σε άλλα Σχολεία.

Ανάμεσα στις σπάνιες αυτές εκδόσεις περιλαμβάνεται μεγάλος αριθμός συγγραμμάτων Ευρωπαίων εκφραστών των ιδεών του Διαφωτισμού, όπως φανερώνουν τα κείμενα του Montesquieu,του Voltaire, του Fénelon, του Bossuet, του Rousseau, του Barthélemy και του Buffon. Όλες αυτές οι πνευματικές ψηφίδες φιλοτεχνούν ένα υψηλό επίπεδο παιδείας γεγονός που αναγνωρίσθηκε από την Σύγκλητο του αρτισύστατου Πανεπιστημίου Αθηνών, με απόφαση του οποίου οι απόφοιτοι της Ζωσιμαίας Σχολής γίνονταν δεκτοί χωρίς εισαγωγικές εξετάσεις.

Ανάμεσα στα παλαίτυπα που προβλήθηκαν στην Έκθεση υπάρχουν και σπάνιες εκδόσεις του 17^ου αιώνα, που δημοσιεύθηκαν το 1675, το 1686 και το 1688, καθώς και κείμενα της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού που προέρχονται από τον Μεθόδιο Ανθρακίτη, τον Μπαλάνο Βασιλόπουλο, τον Κοσμά Μπαλάνο, τον Νικηφόρο Θεοτόκη, τον Ευγένιο Βούλγαρη, τον Άνθιμο Γαζή, τον Γρηγόριο  Κωνσταντά και τον Αδαμάντιο  Κοραή, που εκδόθηκαν με δαπάνες Ηπειρωτών Ευεργετών, όπως των Αδελφών Μαρούτση και των Αυταδέλφων Ζωσιμάδων.

Από τα εκθέματα ιδιαίτερη σημασία έχουν οι αρχέτυπες εκδόσεις του 17^ου αιώνα  η Οδός Μαθηματικής των Μεθοδίου Ανθρακίτη και Μπαλάνου Βασιλόπουλου, που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την διδασκαλία των Μαθηματικών κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, καθώς και οι μεταφράσεις και τα πρωτότυπα κείμενα του Νικηφόρου Θεοτόκη και του Ευγενίου Βούλγαρη, ο οποίος δίδαξε στην Σχολή Μαρούτση στα Ιωάννινα το 1742.

Ανάμεσα στα βιβλία που παρουσιάσθηκαν στην Έκθεση δεν περιλαμβάνονται μόνον ελληνικά και ευρωπαϊκά κείμενα αλλά και έργα σε αραβικά, καθώς και Ελληνοτουρικά Λεξικά, γεγονός που πιστοποιεί έμπρακτα την κατάφαση στην ετερότητα των πολιτών που απάρτιζαν την πληθυντική ενότητα της πόλης μας. Άλλωστε στην Ζωσιμαία Σχολή σπούδαζαν όχι μόνον χριστιανοί ορθόδοξοι, αλλά και μουσουλμάνοι και εβραίοι μαθητές, όπως ο Εσσάτ Πασάς, ο Κενάν Μεσαρέ, και ο Γιωσέφ Ελιγιά.

Η Έκθεση των σπάνιων βιβλίων, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά, έδωσε την ευκαιρία σε όλους μας να διαπιστώσουμε τον γνωσιακό πλούτο της Σχολής μας, καθώς και την βιβλιογραφική ενημέρωση των διδασκόντων και των μαθητών. Μέσα από το πρίσμα αυτό ερμηνεύεται  το υψηλό επίπεδο των σπουδών κατά τον 19^ο και τις απαρχές του 20^ου αιώνα, που συνεχίζεται και στην σύγχρονη εποχή.

 

Αλέξανδρος Πέτσιος

Ιωάννινα, 2023